معاینهی لگن، معاینه‌ای برای ارزیابی دستگاه تناسلی زنان است. معاینهی لگن ارگان‌هایی مثل واژن، رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را ارزیابی میکند. مثانه و رکتوم هم معمولا در طی این معاینه ارزیابی می‌شوند. یک معاینهی لگن شامل معاینهی دیداری از دستگاه تناسلی خارجی و معاینهی داخلی دیداری از دیواره‌های واژن و سرویکس است که مورد دوم به وسیله‌ی اسپکولوم انجام می‌شود تا کانال واژینال را باز نگه دارد. این ارزیابی هم چنین شامل لمس یا ارزیابی سایز و شکل ارگان از طریق لمس هم هست . تناقضاتی در تکرار انجام یا عدم تکرار انجام معاینه زنان بین متخصصین وجود دارد.
کاربردها
خانم‌ها ممکن است برای یکی از دلایل زیر معاینهی لگن شوند:
برای دستیابی به سلامت دستگاه زنانه
معاینه زنان معمولا جزیی از معاینهی فیزیکی معمول برای یافتن علائم کیست تخمدان، عفونت‌های منتقله از راه جنسی، فیبروم رحم و یا مراحل اولیه‌ی سرطان است. معاینات لگنی معمولا در طول دوران بارداری نیز انجام می‌شوند.
برای تشخیص شرایط بیماری‌های پزشکی
ممکن است در صورتی که خانمی از علائمی مثل درد لگنی، خونریزی واژینال غیرطبیعی، تغییرات پوستی، ترشحات غیرطبیعی واژن یا مشکلات ادراری رنج می‌برد، پزشک معاینه زنان را پیشنهاد کند. یک معاینهی لگنی به پزشک در تشخیص علل این علائم کمک میکند. امکان دارد که پزشک درمان‌ها یا آزمایش‌های دیگری را نیز پیشنهاد کند.
نحوه‌ی آماده شدن برای معاینه لگنی
سعی کنید برای معاینه زنان برنامه ریزی کنید تا در دوره‌ی قاعدگی نباشد. خون جواب آزمایش پاپ اسمیر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما آزمایش در طول دوره‌ی قاعدگی نیز انجام می‌شود در صورتی که فرد ترشحات واژینال جدیدی را داشته باشد و یا درد جدید یا فزاینده‌ای در محل داشته باشد.
قبل از معاینه زنان:
- حداقل از ۲۴ ساعت قبل از دوش واژینال، تامپون، داروهای واژینال و یا اسپری‌های واژینال یا پودرها استفاده نکنید.
- اگر خانمی ترشحات واژینال غیرطبیعی داشت، از ۲۴ ساعت قبل از آزمایش نباید رابطه‌‌ی جنسی داشته باشد
در ابتدای ویزیت به پزشک یا پرستار موارد زیر را بگویید:
- اولین روز از آخرین قاعدگی و اینکه چه مدت طول کشیده است.
- آیا برای اولین بار قصد معاینه شدن را دارد.
- آیا از نوعی روش پیشگیری از بارداری استفاده میکند.
- آیا باردار است یا احتمال دارد باردار باشد.
- آیا علائم ناحیه لگن دارد مثل خارش، قرمزی، درد، تورم و یا بوی غیرطبیعی یا افزایش ترشحات واژن. اگر معاینات فردی منظم و روزانه‌ای دارد با پزشک خود در مورد هرگونه تغییری صحبت کند.
- آیا خانم جراحی و یا سایر اعمال مثل رادیوتراپی نواحی واژن، سرویکس یا رحم داشته است.
اگر خانمی با معاینات لگنی یا استفاده از تامپون مشکلی دارد باید با پزشک یا پرستار خود در مورد نگرانی‌ها یا ترس‌های خود قبل از معاینه زنان صحبت کند. هیچ اقدام و آماده سازی قبلی نیاز نیست. برای راحتی خانم‌ها بهتر است قبل از معاینه واژن، مثانه‌ی خود را تخلیه کنند.
روش کار
معاینه واژن و لگن در مطب پزشک انجام می‌شود و تنها چند دقیقه وقت می‌گیرد. از خانم خواسته می‌شود که لباس خود را تعویض کند و روپوش بلند بپوشد. احتمالا ملحفه‌ای برای پیچاندن اطراف کمر دریافت کند تا امنیت و شخصی سازی بیشتری اعمال شود.قبل از انجام معاینه واژن احتمالا پزشک به صدای قلب و ریه‌ی بیمار گوش دهد و معاینهی شکم، پشت و سینه انجام دهد. خانم روی تخت معاینه به پشت دراز خواهد کشید در حالی که زانوهایش خم شده‌اند و پاهایش در گوشه‌های تخت قرار گرفته‌اند یا حمایت شده‌اند. از خانم‌ها خواسته می‌شود که بدن خود را در امتداد انتهای تخت بلغزانند و اجازه دهند تا زانوها کاملا از هم فاصله بگیرند.
معاینهی دیداری خارجی
ابتدا پزشک به وولوا‌ی خانم نگاه میکند، تحریک پذیری، قرمزی، درد، تورم و سایر حالات غیرطبیعی آن را چک میکند.
معاینهی دیداری داخلی
سپس پزشک از اسپکولوم (یک ابزار پلاستیکی یا فلزی است که به صورت نوک اردک شکل یافته است) استفاده میکند تا واژن بیمار را باز کند و دیواره‌های واژن و سرویکس را ببیند. بهتر است اسپکولوم قبل از معاینه واژن و لگن گرم شود تا خانم احساس راحتی بیشتری داشته باشد. فرو کردن اسپکولوم باز به درون واژن باعث ایجاد فشار می‌شود که این باعث ناراحتی در بعضی از خانم‌ها می‌گردد. برای کاهش ناراحتی و اذیت شدن در حین معاینه تا می‌توانید ریلکس و آرام باشید اما اگر درد داشتید حتما به پزشک بگویید.
آزمایش پاپ اسمیر
اگر خانمی معاینه واژن و لگن داشت مثل آزمایش پاپ اسمیر، پزشک قبل از خارج کردن اسپکولوم، یک چوب کوچک را جهت جمع آوری نمونه در واژن می‌چرخاند تا سلول‌های سرویکس را جمع کند.
معاینهی فیزیکی
به دلیل اینکه ارگان‌های لگنی خانم‌ها مثل رحم و تخمدان‌ها از بیرون از بدن قابل رویت نیستند، پزشک به لمس شکم و لگن بیمار نیازمند است تا معاینه تکمیل شود. پزشک پس از پوشیدن دستکش دو انگشت خود را به ژل لوبریکانت آغشته کرده و وارد واژن میکند در حالی که با دست دیگر به آرامی از بیرون پایین شکم او را فشار می‌دهد. در طول معاینه واژن و لگن پزشک سایز و شکل رحم و تخمدان خانم را چک میکند و اینکه آیا هیچ دردی به دنبال لمس و یا توده‌ای رشد یافته را پیدا میکند یا نه. بعد از معاینهی واژینال پزشک با دستکش انگشت خود را در مقعد بیمار فرو میکند تا تندرنس، توده و یا سایر موارد غیرطبیعی را چک کند. بهتر است که پزشک در مورد هر کدام از این اعمالی که قصد انجام را دارد را برای بیمار توضیح دهد تا هیچ شوکی به خانم وارد نشود. بعد از معاینه واژن و لگن خانم ها لباس خود را می‌پوشند سپس پزشک در مورد نتایج معاینهی بیمار با او صحبت میکند.
چه حسی ایجاد می‌شود
اگر خانم‌ها آرامش داشته باشند معاینهی لگنی راحت‌تر و با درد کمتری انجام می‌پذیرد. تنفس عمیق و مکالمات خوب با پزشک و یا پرستار احتمالا به آرام شدن کمک میکند. سعی نکنید که نفس خود را حبس کنید یا عضلات خود را سفت بگیرید. ممکن است بیمار احساس فشار و یا احساس ناراحتی خفیفی با فرو کردن اسپکولوم به درون واژن خود داشته باشد. سعی کنید که پاها و لگن خود را تا جایی که ممکن است در حالتی آرام قرار دهید. ممکن است خانم‌ها احساس درد و حساسیت خصوصا در صورت عفونت واژینال داشته باشند. اگر اسپکولوم فلزی باشد احساس سرما و سفتی بیتری حس می‌شود. اسپکولوم را می توان با آب، گرم کرد و یا با ژل‌های لوبریکانت مثل ژل K-Y قبل از دخول، لغزنده کرد.
نتایج
پزشک معمولا فورا بعد از معاینه داخلی زنان نتایج را اگر موردی غیر طبیعی باشد، به بیمار اعلام میکند. آزمایش پاپ اسمیر ممکن است چند روز بعد آماده شود. پزشک در مراحل بعد با بیمار بحث خواهد کرد و آزمایشات دیگری درخواست میکند و درمان‌ها و چکاپ‌های بعدی را در صورت نیاز اعمال میکند.