دیابت حاملگی در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود. همانند دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2، دیابت حاملگی نیز باعث می‌شود سطح قند خون بیش از حد بالا برود. هنگامی که شما حامله هستید، بدن شما به‌طور طبیعی به انسولین مقاوم‌تر می‌شود، به‌طوری که گلوکز بیشتری برای تغذیه کودک شما در دسترس است. برای اکثر مادران این یک مشکل نیست: هنگامی که بدن شما نیاز به انسولین اضافی برای پردازش گلوکز بیش از حد در خون دارد، پانکراس ترشح بیشتری می‌کند اما اگر پانکراس در طول حاملگی با افزایش تقاضا برای انسولین مواجه نشود سطح قند خون بالا می‌رود زیرا سلول‌ها از گلوکز استفاده نمی‌کنند. این اتفاق باعث دیابت حاملگی می‌شود. دیابت حاملگی باید به‌سرعت شناسایی و درمان شود زیرا می‌تواند مشکلاتی برای سلامت مادر و نوزاد ایجاد کند. برخلاف سایر انواع دیابت، دیابت حاملگی دائمی نیست. به‌محض تولد نوزاد، قند خون به‌احتمال زیاد به سرعت به حالت طبیعی برمی گردد. با این حال داشتن دیابت بارداری باعث ایجاد احتمال ابتلا به دیابت در آینده می‌شود.
دیابت بارداری معمولاً علائم قابل‌توجهی را ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل است که آزمون‌های غربالگری بسیار مهم هستند. به‌ندرت، تشنگی یا تکرر ادرار افزایش می‌یابد.
مهم‌ترین چیزهایی که می‌توانید برای اطمینان از حاملگی سالم انجام دهید، پیروی از برنامه درمان توصیه شده توسط متخصص زنان و زایمان است. این برنامه شامل رعایت برنامه غذایی، نظارت بر قند خون، انجام تمرینات منظم و انجام تمام معاینات قبل از زایمان است. یک کیت تست به شما داده می‌شود که می‌توانید از آن برای بررسی میزان قند خون خود استفاده کنید که شامل ایجاد برش کوچک روی انگشت و قرار دادن یک قطره خون در نوار تست است.
جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو نوبت با شماره تلفنمتخصص زنان و زایمان تماس بگیرید.
عوامل خطر
هریک از زنان باردار ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شوند. اگرچه همه زنانی که شرایط ابتلا به این مشکل را دارند از عوامل خطر آگاه نیستند. حدود 5 تا 10 درصد از زنان باردار مبتلابه دیابت بارداری هستند. افراد با شرایط زیر بیشتر احتمال دارد که دیابت بارداری را توسعه دهند:
- سن 25 سال یا بالاتر
- داشتن فردی در خانواده که دچار دیابت است
- اضافه وزن دارند، به‌خصوص اگر شاخص توده بدنی بدن (BMI) 30 یا بالاتر باشد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- ابتلا به اختلال پزشکی مانند عدم تحمل گلوکز که احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد
- مصرف داروهای خاص نظیر گلوکوکورتیکوئید ها ، بتابلوکرها (برای فشار خون یا ضربان قلب بالا) یا داروهای ضدویروسی (برای مشکلات روانی)
- پیش از این نیز دیابت بارداری داشته‌اید.
- داشتن نوزاد مبتلا به ماکروزومیا
عوارض دیابت باروری
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری که می‌توانند سطح قند خون خود را کنترل کنند، بارداری موفق و کودکی سالم خواهند داشت اما داشتن دیابت بارداری باعث می‌شود که مادر و نوزاد عوارض خاص بیشتری تجربه کنند. اگر مادر دارای دیابت بارداری است احتمال بیشتری دارد که مجبور به زایمان زودرس شود. نوزادانی که زودتر متولد می‌شوند بیشتر احتمال دارد که مشکلات بهداشتی داشته باشند و ممکن است پس از تولد مراقبت‌های ویژه‌ای نیز نیاز داشته باشند. مادر احتمالاً درخطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا یا پره اکلامپسی است. این شرایط باعث افزایش احتمال زایمان زودرس می‌شود و می‌تواند باعث مشکلات سلامتی مادر و نوزاد شود.
نوزادانی که مادرانشان مبتلا به دیابت بارداری بوده‌اند بیشتر احتمال ابتلا به ماکروزومیا دارند. ماکروزومیا باعث تولد نوزاد با وزن زیاد و بیش از 4.5 کیلوگرم می‌شود. نوزادان بزرگ ممکن است در هنگام تولد گیر بیفتند که می‌تواند به عصب‌های گردن و شانه آسیب برساند. نوزادان بزرگ احتمالاً به روش سزارین متولد می‌شوند. نوزاد ممکن است پس از زایمان قند خون پایین داشته باشد و دچار تنگی نفس باشد.
تشخیص دیابت حاملگی
دیابت حاملگی با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. اکثر زنان باردار بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری مورد آزمایش قرار می‌گیرند اما اگر مادر دارای عوامل خطر است، پزشک ممکن است تصمیم به تست زودهنگام در حاملگی داشته باشد.
آزمایش خون، تشخیص را تائید می‌کند. تست غربالگری گلوکز به این صورت است که مادر یک نوشیدنی شیرین مصرف می‌کند و پس از یک ساعت آزمایش خون گرفته می‌شود تا میزان قند خون اندازه‌گیری شود. اگر آزمون غربالگری نتیجه‌ای طبیعی نداشته باشد بیمار ممکن است نیاز به آزمایش بیشتر به‌طور کلی ضروری است. نوع دیگری از تست آزمایش گلوکز خوراکی وجود دارد. برای این آزمایش سطح سرمی گلوکز خون پایه بررسی و سپس در 1، 2 و گاهی 3 ساعت بعد از مصرف یک نوشیدنی شیرین اندازه‌گیری می‌شود. در این تست سطح گلوکز خون 140 میلی‌گرم / دسی لیتر یا بالاتر، دیابت در بیش از 80٪ زنان مبتلا به دیابت حاملگی را شناسایی خواهد کرد. هنگامی که این عدد به 130 میلی‌گرم / دسی لیتر کاهش می‌یابد، میزان شناسایی به 90٪ افزایش می‌یابد. زناني که سطح قند خون بيش از 130 میلی‌گرم بر دسی لیتر دارند معمولاً توصيه می‌شود که تست غربالگري ديابت ديگري انجام دهند که در آن زن باید ناشتا باشد. هموگلوبین گلیکوزیله یا هموگلوبین A1c، تست دیگری است که ممکن است انجام شود. این تست برای نظارت بر سطح گلوکز درازمدت خون در افراد مبتلا به دیابت استفاده می‌شود. تست سطح هموگلوبین A1c اندازه میزان متوسط قند خون طی چند ماه گذشته را نشان می‌دهد.
درمان
رژیم غذایی
درحالی‌که هیچ رژیم غذایی خاصی برای همه زنان مبتلا به دیابت بارداری توصیه نمی‌شود با رعایت رژیم غذایی می‌توانید سطح قند خون خود را کنترل کنید و از عوارض آن جلوگیری کنید.
- خوردن انواع غذاها توصیه می‌شود و بهتر است در طول روز حجم کمتری را در چند نوبت مصرف کنید (به عنوان مثال سه وعده غذایی کوچک و 2تا4 میان وعده) و از مصرف وعده غذایی‌های پرحجم پرهیز کنید.
- به بسیاری از زنان مبتلا به دیابت بارداری توصیه می‌شود که کربوهیدرات کمتری را نسبت به رژیم معمولی خود مصرف کنند و در عوض کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای که حاوی فیبر هستند در رژیم خود جای دهند. مهم است که مصرف مواد غذایی حاوی مقدار زیادی قند ساده را محدود کنید.
- غذاهای دارای فیبر بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه و همچنین غلات کامل، نه تنها مغذی‌اند، بلکه در حفظ سطح قند خون نیز مؤثر هستند.
- حذف وعده غذایی توصیه نمی‌شود، زیرا این امر منجر به نوسانات نامطلوب در میزان قند خون می‌شود.
ورزش
فعالیت فیزیکی سطح گلوکز خون بیمار را کاهش می‌دهد، بنابراین ورزش منظم می‌تواند یک روش مؤثر برای مدیریت دیابت حاملگی باشد. بیمار در مورد راه‌های ایمن ورزش کردن در دوران بارداری توصیه‌هایی از جانب پزشک دریافت خواهد کرد. یک پیشنهاد رایج صرف حداقل 150 دقیقه (2 ساعت و 30 دقیقه) زمان برای انجام ورزش متوسط در هفته است. این ورزش‌ها شامل هرگونه تمرینی مانند پیاده‌روی سریع و شنا است که موجب افزایش ضربان قلب بیمار و سریع‌تر شدن تنفس او می‌شود.
مصرف دارو
اگر سطح قند خون یک یا دو هفته پس از تغییر رژیم غذایی و انجام منظم ورزش پایین نیاید یا اگر قند خون او به حدی بالا است که کنترل نمی‌شود پزشک ممکن است برای بیمار داروهایی را تجویز کند. داروهایی که تجویز می‌شوند عبارتند از:
- قرص متفورمین تا سه بار در روز، معمولاً همراه یا بعد از غذا مصرف می‌شود. گاهی اوقات قرص دیگری مانند گلبنکلامید ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
- انسولین به‌صورت تزریقی استفاده می‌شود و به بیمار چگونگی تزریق نشان داده خواهد شد تا خودش در مواقع مورد نیاز این کار را انجام دهد. بسته به نوع انسولینی که تجویز می‌شود فرد ممکن است لازم باشد خودش قبل از غذا، در هنگام خواب یا بیداری تزریق کند. پزشک مقدار انسولین لازم برای بیمار را اعلام خواهد کرد. سطح قند خون معمولاً با پیشرفت بارداری افزایش می‌یابد، بنابراین ممکن است دوز انسولین در طول زمان افزایش یابد. انسولین سبب کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) می‌شود.
با پیشرفت بارداری، سطح قند خون بیمار می‌تواند افزایش یابد، بنابراین حتی اگر سطح قند خون در ابتدای بارداری خوب کنترل شود، ممکن است بعداً در دوران بارداری مجبور باشد دارو مصرف کند. این داروها پس از تولد مادر متوقف خواهند شد.